توانمندسازی کارکنان به چه معناست؟
توانمندسازی کارکنان و اهمیت آن یکی از داغ‌ترین بحث‌هایی است که این روزها نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. همه ما بارها به ادارات و سازمان‌های دولتی و خصوصی مراجعه کرده و مکررا با کارمندانی مواجه شده‌ایم که از استقلال رای و اختیار کافی بی‌بهره‌اند.
به جرات می‌توان گفت، این امر برای پرسنل سازمان و مشتری به یک اندازه ناراحت‌کننده و عذاب‌آور است. زیرا، از این وضعیت می‌توان چنین برداشت کرد که سازمان مربوطه در ایجاد فضای اعتماد و ارزش‌گذاری به سرمایه انسانی خود عملکرد نامطلوبی داشته است.
واضح است که یک کارمند بی‌اختیار در مواقع لزوم نمی‌تواند عملکرد سریع و کارآمدی داشته باشد. در این مطلب، ضمن تشریح مفهوم و اهمیت توانمندسازی کارکنان به بررسی اصول و مزایای آن خواهیم پرداخت.
توانمندسازی کارکنان به چه معناست؟
توانمندسازی کارکنان در اصل به معنای حمایت از کارمندان، اعتماد به توانایی‌ها، احترام به ارزش‌ها، ارائه ابزار و منابع لازم و ایجاد شرایط مناسب برای بهره‌گیری از مشارکت بیش‌تر آن‌ها است. سازمان‌ها با تفویض اختیارات کافی می‌توانند روند تصمیم‌گیری را برای کارمندان ساده‌تر کرده و به آن‌ها اجازه دهند عملکرد موثرتر و سریع‌تری داشته باشند. این روند علاوه بر افزایش اعتماد به‌نفس در بالا بردن میزان موفقیت کارمندان نیز تاثیرگذار خواهد بود.
اصول توانمندسازی کارکنان
رعایت اصول توانمندسازی کارکنان به ارتقاء جنبه‌های کیفی و عملکردی کارمندان و افزایش بازدهی آن‌ها کمک می‌کند. در مجموع، این اصول را می‌توان چنین برشمرد:
ارزش و احترام به کارمندان
رعایت احترام از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که تعامل با افراد را به شیوه‌ای مثبت امکان‌پذیر می‌کند. این امر به ارتقاء ارزش‌های والای انسانی می‌انجامد. بی‌تردید، یک مجموعه سازمانی هم از این قاعده مستثنا نیست. لازم است، رفتار و گفتار مدیران شرکت‌ها و سازمان‌ها به گونه‌ای باشد که احساس ارزشمند بودن را به کارمندان انتقال دهد. این حس از طریق حالت چهره، زبان بدن و طرز بیان منتقل شده و قابل مشاهده خواهد بود.
به اشتراک‌گذاری چشم‌اندازها
به اشتراک‌گذاری چشم‌اندازها از مهم‌ترین مواردی است که احساس مهم بودن و تعلق داشتن به مجموعه را به کارمندان منتقل می‌کند. در راستای توانمندسازی کارکنان، لازم است هر چند وقت یک‌بار چشم‌انداز پیش رو و طرح‌های استراتژیک را برای اعضاء شرکت تشریح کرده و آن‌ها را با جریان کلی هم‌سو کنید.
به اشتراک‌گذاری اهداف و ترسیم مسیر کلی
به اشتراک‌گذاری اهداف کوتاه مدت و افزایش مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها از مهم‌ترین اصول توانمندسازی کارکنان به حساب می‌آید. براساس مطالعات، انجام این کار به تدریج می‌تواند لزوم نظارت مداوم را کاهش داده و عملکرد کارمندان را بهبود بخشد.
ایجاد اعتماد متقابل
تشریح انتظارات و اهداف و همچنین، ارائه ابزارها، منابع و آموزش کافی از مهم‌ترین مواردی است که توانمندسازی کارکنان را امکان‌پذیر می‌کند. این امر در بهبود تصمیم‌گیری و عملکرد کارمندان و ایجاد فضای اعتماد متقابل موثر خواهد بود.
فراهم کردن اطلاعات کافی
توانمندسازی کارکنان و ایجاد فضای موثر برای تصمیم‌گیری تا حدود زیادی به میزان اطلاعات کارمندان بستگی دارد. از این رو، اعضاء سازمان تا جای ممکن باید به داده‌های مورد نیاز در حوزه فعالیت خود دسترسی داشته باشند.
اعتباربخشی در عین تفویض اختیار
تفویض اختیار برای انجام تصمیم‌گیری‌های دشوار به تنهایی نمی‌تواند زمینه‌ساز توانمندسازی کارکنان باشد. بنابراین، لازم است اعتباربخشی به کارمندان را نیز به یک اندازه مورد توجه قرار دهید. این به معنای محول کردن وظایف جالبی است که کارمندان به آن‌ها علاقه دارند. از این میان، می‌توان به امکان شرکت در جلسات مهم، عضویت در انجمن‌های مربوط به توسعه محصول و مشارکت در پروژه‌های مورد توجه مردم و مشتریان اشاره کرد.
ارائه بازخورد مداوم
ارائه بازخورد مداوم به کارمندان کمک می‌کند نگاه آگاهانه‌تری به عملکرد خویش داشته باشند. در شرایط ایده‌آل، این امر با پاداش‌دهی و آموزش یکپارچه بوده و اشتیاق اعضاء برای تکرار این تجربه را افزایش خواهد داد. از طرف دیگر، عملکرد نامطلوب نیز می‌تواند با آموزش و دریافت اطلاعات بیش‌تر توام باشد. مجموعه این عوامل، بهبود عملکرد کارکنان را در پی خواهد داشت.
تمرکز بر رفع مشکلات سیستم
در شرایط بحرانی، لازم است به جای فرد بر روی سیستم تمرکز کرده و موانع موثر در بروز مشکلات را برطرف کنید. این امر به سازمان‌ها کمک خواهد کرد تا بیش از ویژگی‌ها و کاستی‌های فردی کارمندان به اشکالات ساختاری مجموعه توجه کرده و در رفع آن‌ها کوشا باشند.
ایجاد فضای پرسش و پاسخ
ایجاد فضای پرسش و پاسخ در افزایش صمیمیت و آگاهی تاثیرگذار خواهد بود. این امر به معنای در اختیار گذاشتن فرصت کافی برای طرح سوالات و پیشنهادهایی است که به بهبود عملکرد کارمندان و آشنایی مدیران با مشکلات آن‌ها کمک می‌کند. این فرآیند، افزایش سطح اعتماد متقابل و پیشبرد اهداف فردی و سازمانی را به‌دنبال خواهد داشت.
اهمیت ارزش‌دهی و ارائه پاداش
ارزش‌دهی و ارائه پاداش از مهم‌ترین اصول توانمندسازی کارکنان به حساب می‌آید. توجه نکردن به برخی مسائل به سادگی می‌تواند کلیه تلاش‌های یاد شده را با شکست مواجه کند. از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دریافت حقوق و مزایای ناکافی
- عدم برخورداری از عنوان شغلی منطبق با مسئولیت‌ها و حجم کار
در واقع، قدردانی مستمر و به موقع و توجه به حقوق اولیه کارمندان به بالا بردن سطح انرژی و انگیزه آن‌ها کمک می‌کند. این امر در بهبود عملکرد و توانمندسازی کارکنان موثر خواهد بود.
اهمیت توانمندسازی کارکنان
این روزها، اهمیت توانمندسازی کارکنان بر هیچ‌کس پوشیده نیست. عواملی نظیر گسترش رقابت در بازارهای جهانی، تغییرات ناگهانی، توسعه فناوری و بسیاری موارد دیگر، لزوم بهینه‌سازی خدمات و محصولات را دو چندان کرده است. دستیابی به چنین ضروریاتی مستلزم استفاده از نیروی کار متخصص، خلاق و باانگیزه است.
امروز بیش از هر زمان دیگری، سازمان‌ها به اهمیت سرمایه انسانی پی برده‌اند. طبیعتا حفظ و ارتقاء چنین سرمایه‌ای، اتخاذ سیاست‌گذاری‌های صحیح در جهت افزایش خلاقیت و رضایتمندی کارمندان را طلب می‌کند. این امر، بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت و توانایی‌های بالقوه کارمندان را امکان‌پذیر کرده و بهبود عملکرد آن‌ها را به‌دنبال خواهد داشت. مجموعه عوامل یاد شده، علاوه بر پیشبرد اهداف کوتاه‌مدت و بلند مدت سازمانی به پیشرفت فردی اعضاء نیز خواهد انجامید.
مزایای توانمندسازی کارکنان
مزایای توانمندسازی کارکنان را می‌توان چنین برشمرد:
بالا رفتن انگیزه
تفویض اختیار و ایجاد شرایط مناسب برای استقلال هر چه بیش‌تر کارکنان در تصمیم‌گیری با افزایش انگیزه رابطه مستقیم دارد. براساس نظر کارشناسان، کارکنانی که بر زمان و مکان انجام کار کنترل بیش‌تری دارند، وظایف خود را جدی‌تر گرفته و آن را جذاب‌تر تلقی می‌کنند.
افزایش اعتماد به مدیریت
پژوهش‌ها نشان می‌دهند، آموزش، حمایت و توانمندسازی کارکنان به شکل قابل توجهی در افزایش اعتماد به مدیران تاثیرگذار است.
بهبود خلاقیت
توانمند کردن کارکنان و تفویض اختیار کافی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی امکان تفکر و به‌کارگیری روش‌های نوآورانه را برای اعضاء مجموعه فراهم می‌کند. طبیعی است که این امر به تدریج می‌تواند به بهبود خلاقیت کارمندان کمک کند.
سخن آخر
توانمندسازی کارکنان امکان بهبود توانایی‌های بالقوه کارمندان و بهره‌برداری از آن‌ها را محقق می‌کند. این امر در شکوفایی استعداد و افزایش اعتماد به‌نفس پرسنل موثر خواهد بود. فعالیت در فضایی خلاقانه و سرشار از اعتماد متقابل به بالا بردن بهره‌وری و دستیابی به اهداف فردی و گروهی کمک خواهد کرد. احترام به توانایی‌های نیروی کار و ارزش قائل شدن برای سرمایه انسانی از بهترین ویژگی‌هایی است که به افزایش بازدهی و بهبود عملکرد سازمانی منجر می‌شود.
